Jaren geleden, ten tijde van de invoering van de euro, werd door de financiële
markten nog geloofd dat het euro-experiment zou slagen. De rentes van de
verschillende landen in de Eurozone kropen steeds dichter naar elkaar toe.
Voor de Zuid-Europese landen betekende dit haast ongekend lage renteniveaus.
Een historische en unieke kans voor deze landen om dure, maar noodzakelijke
hervormingen door te voeren om van Europa in economisch opzicht echt een
geheel te maken. Maar helaas, men besloot exact het omgekeerde te doen. In
Zuid-Europese landen werden meer ambtenaren aangesteld en werden de lonen,
uitkeringen en pensioenen opgeschroefd. Van productiever en slimmer werken
was vrijwel geen sprake.
Doordat de productiviteit dus niet toenam maar de lonen wel stegen,
verslechterde de concurrentiepositie zienderogen. Alhoewel, door het
opvoeren van de schuldenniveaus kon de rap verslechterende
concurrentiepositie nog een tijdlang verdoezeld worden.
Loonmatiging
Noord-Europa, met name Duitsland maar Nederland eveneens, voerde exact het
omgekeerde beleid. Hier werden de lonen niet of vrijwel niet verhoogd.
Terwijl men de productiviteit hier wel wist op te schroeven. Afgezet tegen
de hier gestegen productiviteit zijn bij ons de lonen dus eigenlijk omlaag
gegaan. Geen wonder dan ook dat het noorden de concurrentiestrijd met
Zuid-Europa nu met vlag en wimpel wint.
Om de euro te kunnen behouden, is het essentieel dat dit concurrentieprobleem
wordt opgelost. Tenzij Noord-Europa natuurlijk bereid zou zijn flink af te
boeken op Zuid-Europese schuld en tevens nog eens structureel geld wil
overhevelen. De animo daarvoor in Nood-Europa is gering.
De huidige oplossing (die niet werkt)
Als oplossing voor het reeds genoemde concurrentieprobleem ligt de aandacht nu
vooral bij besparingen en hervormingen in het zuiden van Europa. Echter,
wanneer dit gebeurt in een diepe recessie zorgt dat er enkel voor dat die
recessie zich verder verdiept. Waardoor vervolgens nog meer bezuinigd moet
worden.
Maar stel nu even dat het wel lukt. Dat het met enkele jaren lukt om de lonen
en prijzen aldaar met 30 procent te verlagen. Want pas dan wordt men in
Zuid-Europa weer enigszins concurrerend. Probleem dan is dat ook de
belastinginkomsten met een procent of dertig dalen. De staatsschulden worden
volstrekt onhoudbaar. Voor zover ze dat nu nog niet zijn overigens.
Deze oplossing - de huidige dus - van aanhoudende recessie en
massawerkloosheid in Zuid-Europa is economisch, politiek en sociaal gezien
onhoudbaar. Vroeg of laat zal daar een regering opstaan die ervoor kiest de
gifbeker dan maar gelijk leeg te drinken. Door zichzelf failliet te
verklaren, de euro te verlaten en met een sterk gedevalueerde munt aan een
nieuwe toekomst te gaan werken. Uiteraard met eveneens zware verliezen voor
de rest van Europa tot gevolg.
Of inflatie...
Een andere oplossing is inflatie. Bedoeld om hetzelfde concurrentieprobleem
aan te pakken. Maar nu dus niet met loon- en prijsverlagingen in Zuid-Europa
(de hierboven besproken aanpak) maar juist met inflatie in het noorden. De
rekening van het jarenlange feest dat in Zuid-Europa gevierd is, wordt
hiermee als het ware met het noorden gedeeld.
De gedachte is als volgt: door de geldkranen wagenwijd open te draaien, komt
er meer geld in omloop en daalt de waarde van geld. Inflatie dus. Inflatie
maakt het in Zuid-Europa gemakkelijker de nog altijd noodzakelijke
besparingen en hervormingen door te voeren. Maar in dit geval kunnen wel
nominale loon- en prijsdalingen voorkomen worden (wat er anders toe zou
leiden dat de bestaande schuld onhoudbaar wordt).
Noord-Europa zou in dit scenario haar eigen inflatie extra moeten opvoeren
door bijvoorbeeld de overheidsuitgaven te verhogen of belastingen te
verlagen. Met als opmerkelijk doel haar eigen concurrentiepositie ten
opzichte van Zuid-Europa te verslechteren.
Of dit een erg aannemelijk scenario is? Waarschijnlijk niet. Duitsers zijn als
de dood voor inflatie. Dit doet hen kennelijk te zeer herinneren aan de
periode van hyperinflatie in de jaren '20 en de opkomst van Hitler. Maar
veel andere oplossingen lijken er niet te zijn. Aan Duitsland daarom de
keuze: het einde van de euro of dan toch maar inflatie?
Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van warrenbuffett.nl
over de beleggingsstrategie van Warren Buffett.
Lees ook:
Meer
artikelen van Hendrik Oude Nijhuis
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl